1. Хорт хавдрын эрт үеийн оношилгоо ба урьдчилан сэргийлэх клиник

Эмэгтэйчүүдийн хорт хавдрын эрт үеийн оношилгоо

* Умайн хүзүүний хорт хавдар: Умайн хүзүүнд үүсдэг хорт хавдар бөгөөд Солонгос улсад эмэгтэйчүүдийн бэлэг эрхтэнд үүсдэг хавдрын дундаас хамгийн элбэг тохиолддог. Хүний папилломавирусын шалтгаан нь хэмээн мэдэгдэж байна. Умайн хүзүүний хорт хавдар нь ихэнхдээ олон жилийн турш умайн хүзүүний эпителийн хавдар гэж нэрлэгддэг удамшлын хорт хавдрын үе шатыг дамждаг тул жил бүр дор хаяж нэг удаа умайн хүзүүний цитологийн тусламжтайгаар эрт үеийн оношилгоо хийх боломжтой байдаг. Сүүлийн үед хүний папилломавирусын эсрэг вакциныг HPV 16,18 -р хэлбэрээс үүдэлтэй хорт хавдраас урьдчилан сэргийлэх зорилгоор саяхан боловсруулжээ.

* Өндгөвчний хорт хавдар: Өндгөвчний хорт хавдар нь цэвэршилтийн дараа эмэгтэйчүүдэд үүсдэг бөгөөд Солонгос улсад сүүлийн үед ихсэж байгаа. Өөрт мэдрэгдэх шинж тэмдэг бараг байдаггүй тул 75%-д хавдар  Хэрэв энэ нь дэвшилтэт нөхцөлд байгаа бол прогноз тааруухан бөгөөд хавдар бууруулах мэс засал гэж нэрлэгддэг Мэс засал, Мэс засал зэрэг мэс заслын дараа мэс заслын хими эмчилгээ хийх шаардлагатай. Эрт өндгөвчний хорт хавдрын шинж тэмдэггүй эрүүл төлөв байдалд тогтмол үзлэг шинжилгээ хийлгэх нь хамгийн зөв арга юм. Одоогийн санал болгож буй Оношилгооны эрт үеийн арга нь ердийн хэт авиан Оношилго ба CA-125 хэмээх хавдрын маркерыг тодорхойлох явдал юм.

* Эндометр(Умайн салстийн хорт хавдар: Эндометрийн хавдар нь Солонгост сүүлийн үед хурдацтай нэмэгдэж буй өвчин юм. Эрсдлийн хүчин зүйлүүд нь таргалалт, жирэмслэлтийн тоо бага, 52 наснаас хойшхи цэвэршилт, Суперовуляци, чихрийн шижин, эндометриозын өмнөх түүх, эндометрийн хавдрын гэр бүлийн түүх орно. Эндометрийн хорт хавдар нь 90% тохиолдолд умайн хэвийн бус цус алдалт, өөрөөр шүүрэл зэрэг шинж тэмдэгийг хавсардгаас харьцангуй эрт үеийн оношилгоо боломжтой өвчин юм. Умайн савны дотоод бүрхэвчийг дагаад тэгш хэмтэйгээр ургаж, зузаарсаар савны булчинруу ухаж ордог тул эхоны тусламжтайгаар савны хананы зузаан болон хэлбэр дүрсийг хэмжсэний үндсэн дээр сэжиг авдаг ба савны хананы шинжилгээгээр хавдрын эсийг шалгаж баталгаатай оношилдог. Эрт үедээ оношилогдвол эмчилгээний үр дүн сайн байдаг ба хавдрын явц эрчимжсэн, дахин сэдэрсэн зэрэгт эмчилгээний үр дүн муу тул тогтмол үзлэг шинжилгээнд хамрагдаж байхыг зөвлөдөг. 

Урьдчилан сэргийлэх клиник

* Умайн хүзүүний хорт хавдар урьдчилан сэргийлэх тарилга : Умайн хүзүүний хорт хавдраас урьдчилан сэргийлэх тарилгыг хийж эхэлсэн ба олон нийтэд таниулахад тал дээр хүчин чармайлт гарган ажиллаж байна. 

* Удамшлын шинжтэй эмэгтэйчүүдийн хавдрын клиник: Зарим Эндометр(Умайн салстийн хорт хавдар, өндгөвчний хорт хавдар нь удамшлаас гаралтай байх тохиолдол байдаг. Эндометр(Умайн салстийн хорт хавдрын тохиолдолд Бүдүүн гэдэсний хорт хавдар, өндгөвчний хорт хавдар зэрэг гэр бүлийн гишүүдэд тохиолдсон түүх байвал Удамшлын зөвлөгөө авах шаардлагатай. Өндгөвчний хорт хавдрын үед BRCA гэх гентэй холбоотой Хөхний хорт хавдартай хавсарч илэрдэг удамшлын шинжтэй Хөхний хорт хавдар- Өндгөвчний хорт хавдрын хам шинж өвчин байдаг. Үүнээс үүдээд Өндгөвчний хорт хавдартай өвчтөний ар  гэрээс Хөхний хорт хавдар, Өндгөвчний хорт хавдраар өвдсөн хүн 1-ээс дээш байгаа бол Генийн шинжилгээ хийлгэх хэрэгтэй.  

2. Хавдрын мэргэшсэн клиник

Америкийн эмэгтэйчүүдийн онкологийн нийгэмлэгийн хамгийн сүүлийн үеийн  зааварчилгаа ба Korean Socieity of Gynecologic Oncology-ийн зөвлөгөөг даган өвчтөнүүддээ хамгийн сүүлийн үеийн, хүн бүрт дээд зэргээр тохирсон эмчилгээг хийж гүйцэтгэж байна.  

* Умайн хүзүүний хорт хавдар: Эсийн шинжилгээгээр тогтоогдсон эпителийн хавдар эсвэл хучуур эдийн хавдартай бол эмчилгээг конус резекц-огтлолоор хийх боломжтой. Эрт үеийн тархалттай Умайн хүзүүний хорт хавдрын хувьд радикал гистерэктоми хагалгааг хийх нь зарчимд тооцдог. Эмэгтэйчүүдийн онкологийн төвөөс жирэмслэхийг хүсч буй эмэгтэйчүүдэд умайн хүзүүний радикал мэс заслыг санал болгож байна. Хурдацтай умайн хүзүүвчний хорт хавдартай бол хорт хавдрын эсрэг цацраг эмчилгээг хавсарган хийнэ.

* Өндгөвчний хорт хавдар: Зарчмын хувьд өндгөвчний хорт хавдрын эмчилгээ нь Мэс засал төвт эмчилгээ юм. Нүдэнд харагдах хавдрыг аль болох арилгах замаар эмчилгээний үр дүнг дээд зэрэгт хүргэж болдог аргыг хавдар багасгах мэс засал гэдэг ба эрт үе шатанд Лапароскопийн мэс засал хийгддэг. Өндгөвчний хорт хавдрын үе шатыг эмгэг судлаар тодорхойлдог бөгөөд ихэнх тохиолдолд туслах химийн эмчилгээ шаардлагатай байдаг.

Эндометр(Умайн салстийн хорт хавдар: Эндометр(Умайн салстийн хорт хавдрын эмчилгээний зарчим нь Мэс заслын арга юм. Мэс заслын хүрээнээс хамаараад сав болон өндгөвч, аарцаг ба аортын гол судасны Лимф-тунгалагийн зангилааг арилгаж, эмгэгийн шинжилгээгээр үе шатыг тодорхойлдог. Эмэгтэйчүүдийн хавдрын төвөөс хавдрын зэрэг 3-р шатнаас дээш биш бол Лапароскопийн мэс заслыг хийж байна. Хэрэв хорт хавдар нь умайгаар хязгаарлагдсан ба эсийн тархалтын хэмжээ сайн байвал нэмэлт эмчилгээ шаардлагагүй байж болох ба хавдар нь умайн хүзүү эсвэл умайгаас гадна тархсан бол цацраг туяа, эсвэл эсрэг химийн эмчилгээ хийдэг.

3. Амьдралын чанар клиник

Анагаах ухааны ололт дэвшил, тэр дундаа хавдрын эсрэг шинэ эмийн нээлт зэргээс хорт хавдартай өвчтөнүүдийн амьдралтын хувь бага багаар нэмэгдэж, хорт хавдрын эмчилгээний дараа тэд хэрхэн аз жаргалтай амьдрах талаарх сонирхол улам бүр нэмэгдсээр байна. Эмэгтэйчүүдийн хавдрын төв нь хорт хавдрын өвчтнүүдийн амьдралын чанарыг сайжруулах чиглэлээр хамгийн сайн үйлчилгээ үзүүлдэг тунгалгын булчирхайн хавдрын клиникүүд, нэмэлт, нэмэлт эмийн эмчилгээ, дархлаа судлалын клиникүүдтэй ажилладаг.

* Тунгалагийн хавдрын клиник : Эмэгтэйчүүдийн хавдрын мэс заслын үед ихэвчлэн хэрэгждэг тунгалагийн зангилааг арилгах мэс заслаас үүдэх Лимф-тунгалагийн хаван нь урт хугацааны арчилгаа, эмчилгээг шаардаж байдаг.  

* Эмчилгээний нэмэлт, нэмэлт эмний клиник: Мэс засал, хими эмчилгээ, цацраг туяаны эмчилгээнээс гадна дархлаажуулалтын эмчилгээ (омел) хийж байгаа бөгөөд төрөл бүрийн амин дэмийн бэлдмэл ба эрүүл мэндийн нэмэлт тэжээлүүдийн талаархи мэдээллийг өгдөг.

4. Эерэг хавдрын клиник

* Савны Миома клиник: Савны Миома нь саванд үүсдэг эерэг хавдар бөгөөд 30 орчим настнуудад 30%, 40 орчим настнуудад 40%-д хүртэл тохиолддог маш элбэг өвчлөл юм. Миома илэрвэл түүний хэмжээ, өвчтөний нас, шинж тэмдэг зэргээсээ хамаараад өөр өөр эмчилгээ хийгддэг. Эмчилгээний аргад гормоны эмчилгээ , Гонадотропин ялгаруулдаг гормоны аналоги, Прогестин агуулсан саванд суурилдаг төхөөрөмж зэрэг мэсийн бус эмчилгээний арга ба Савны Миома зүсэж авах мэс засал, сав тайрах мэс засал зэрэг мэсийн эмчилгээний арга бас байдаг.

* Эндометр(Умайн салст)ийн өвчлөл ба Аденомиоз(Савны миома)ын клиник : Эндометр(Умайн салст)-ийн өвчлөл гэдэг нь савны салстын эдүүд савны дотоод бүрхэвчээсээ өөр газар байрлаж байхыг хэлнэ. Өндгөвч болон аарцагны ясны хэвлийн хэсэг, саванд хамгийн их илэрдэг. Ялангуяа саванд үүсэх тохиолдлыг Аденомиоз(Савны миома) гэж нэрлэдэг. Энэ нь ихэнхдээ цэвэршилтийн үеийн эмэгтэйчүүдэд тохиолддог бөгөөд сарын тэмдгийн хямрал, үргүйдэлтэй холбоотой байдаг.

* Өндгөвчний уйланхай-киста ба эерэг хавдрын клиник: Өндгөвчний уйланхай нь ихэнхдээ үйл ажиллагааны уйланхай ба үйл ажиллагааны бус уйланхай гэж ангилагддаг. Функциональ уйланхай нь хэвийн сарын тэмдгийн мөчлөгийн үед тохиолдож болох ба өөрөө алга болдог. Төлөөлөгчид Фолликулын уйланхай,

Шар биеийн уйланхай юм. Үйл ажиллагааны уйланхайнаас бусад эерэг хавдар нь насанд хүрсэн тератома, эндометроид уйланхай, дермоид уйланхайн хавдар багтдаг бөгөөд ихэвчлэн мэс засал шаарддаг. Хамгийн сүүлийн үеийн мэс заслын аргууд нь аарцагны дуран, хатуу дуран, ганц фистул лапароскопийн мэс засал зэрэг аргууд байдаг.